علل خرابی سنسور اکسیژن

 سنسور اکسیژن چیست؟ نقش سنسور اکسیژن در خودرو چیست؟

حسگر یا سنسور اکسیژن (O2 Sensor) از قطعات و عناصر مهم و حائز اهمیت تعبیه شده در پیشرانه خودروها یعنی در ابتدای مسیر اگزوز به شمار می رود. این سنسور عوامل فیزیکی و شیمیایی را اندازه می گیرد و نسبت به آن ها واکنش نشان خواهد داد. همین موضوع سبب ارسال سیگنال هایی از سنسور اکشیژن به پردازشگرهای دیگر از جمله ایسیو می شود. پیام های ارسالی به ایسیو، موجب می شوند تا زمان پاشش سوخت به انژکتورها توسط ECU  تنظیم شوند.

به طور کلی می توان گفت که وظیفه سنسور اکسیژن در خودرو مدیریت، کنترل و اندازه گیری نسبت اکسیژن موجود در سوخت می باشد. سنسور اکسیژن میزان اکشیژنی را که در گاز خروجی از موتور و خودرو وجود دارد، اندازه گیری می کند. این سنسور با افزایش کیفیت احتراق و راندمان موتور خودرو، نقش پر رنگی را در کاهش میزان آلایندگی هوا و مصرف بهینه سوخت ایفا می‌نماید.

ساختار سنسورهای اکسیژن

سنسورهای اکسیژن فرم قابتی دارند که شامل بدنه، الکترودها، غلاف و المنت می باشد. بدنه سنسور اکسیژن می تواند سرامیکی و یا چینی باشد. همچنین غلاف این سنسورها دی اکسید زیرکونیوم است و الکترودها نیز پلاتینی خواهند بود.

انواع سنسور اکسیژن

سنسورهای اکسیژن با توجه به ساختاری که دارند در 2 دسته قرار می گیرند:

1. سنسور اکسیژن تک سیم

این نوع سنسورها در خودروهای قدیمی استفاده می شدند و گرم کن نداشتند.

2.سنسور اکسیژن چهار سیم

این سنسورها دقت بالایی دارند و در خودروهای به روزتر کاربرد دارند. سنسورهای اکسیژن چهار سیم دارای گرم کن هستند.

علائم خرابی سنسور اکسیژن ماشین

خوشبختانه خراب شدن سنسور اکسیژن با علائمی همراه است که به شما نشان می‌دهد زمان تعویض سنسور اکسیژن فرا رسیده است. شما با دانستن این علائم می‌توانید پیش از ایجاد خرابی بیشتر در خودرو، زودتر اقدام به تعویض یا تعمیر سنسور کنید. از جمله‌ی علائم و نشانه‌هایی که می‌تواند به شما در تشخیص خرابی سنسور اکسیژن کمک کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. روشن شدن چراغ چک موتور

یکی از رایج‌ترین محرک‌های روشن شدن چراغ چک ماشین، خراب شدن سنسور اکسیژن است. اما از آنجا‌یی‌که روشن شدن این چراغ می‌تواند نشان‌دهنده‌ی مشکلات مختلفی باشد، به‌محض اینکه چراغ چک موتور روی داشبورد شما ظاهر شد، باید به مکانیک مراجعه کنید تا با اتصال دستگاه دیاگ به پورت OBD خودرو به خطاهای ثبت شده در ECU خودرو دسترسی پیدا کرده و علت اصلی را تشخیص دهد.

درصورتی که ردیاب با قابلیت دیاگ داشته باشید، می‌توانید بدون نیاز به مراجعه به تعمیرگاه، خودتان به عیب‌یابی خودروی خود بپردازید. ردیاب دیاگ یکی از انواع ردیاب پیشرفته‌ی موجود در بازار است که به پورت OBD خودرو متصل می‌شود و با دسترسی به ECU، کدهای خطا را خوانده و بر روی اپلیکیشن موجود در تلفن همراه شما ارسال می‌کند. درصورتی که خودتان دانش فنی در حوزه‌ی خودرو و دیاگ داشته باشید، می‌توانید مشکل را تشخیص دهید و تنها برای رفع مشکل به مکانیک مراجعه کنید.

۲. ریپ زدن ماشین، عملکرد نامنظم موتور یا توقف ماشین

یکی از ابتدایی‌ترین علائم خرابی سنسور اکسیژن، ریپ زدن ماشین، کار کردن نامنظم، خاموش شدن ناگهانی خودرو هنگام استارت زدن و از دست دادن قدرت موتور است که همزمان با روشن شدن چراغ چک، اتفاق می‌افتد. گاهی اوقات، هنگامی‌که خودروی شما شروع به حرکت می‌کند، این علائم ناپدید می‌شوند‌. با این حال نباید آن‌ها را نادیده گرفت و درصورت مشاهده‌ی هر یک، بهتر است که برای تشخیص مشکل به تعمیرگاه مراجعه کنید.

۳. افزایش مصرف سوخت

مصرف سوخت، با گذشت زمان به مرور افزایش می‌یابد. مخصوصاً در مورد خودروهای قدیمی‌تر و کاربراتوری معمولاً به‌دلیل فرسودگی اجزای موتور، مصرف سوخت افزایش می‌یابد. اما اگر خودروی شما قدیمی نیست و به‌طور غیرعادی این اتفاق رخ دهد، به‌احتمال زیاد علت آن خرابی سنسور اکسیژن است. خرابی سنسور اکسیژن در سیستم احتراق و سیستم سوخت‌رسانی خودرو اثر منفی دارد؛ زیرا اجازه می‌دهد تا مقدار زیادی سوخت به موتور تزریق شود، در نتیجه مسافت پیموده شده در مقابل سوخت مصرفی کمتر است.

۴. شنیدن صداهای غیرمعمول از موتور

شنیدن صدای غیرعادی از موتور می‌تواند یکی دیگر از نشانه‌های خرابی سنسور اکسیژن باشد. به‌طور کلی سه نوع صدا وجود دارد که به‌دلیل خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند ایجاد شود:

• صدای ضربه: این نوع صدا زمانی ایجاد می‌شود که مخلوط هوا و سوخت در موتور بیش از حد رقیق باشد.
• صدای دنگ دنگ: این نوع صدا زمانی ایجاد می‌شود که مخلوط هوا و سوخت در موتور بیش از حد غنی باشد.
• صدای تق تق: این صدا معمولا به‌دلیل شل شدن کانکتور سنسور اکسیژن ایجاد می‌شود.

۵. خروج دود سیاه‌رنگ از اگزوز

یکی دیگر از علائم خرابی سنسور اکسیژن، خروج دود سیاه‌رنگ از اگزوز ماشین است. وظیفه‌ی اصلی سنسور اکسیژن ارسال اطلاعات به واحد کنترل موتور، متعادل کردن مقدار هوا و سوخت خودروی شما و در نتیجه جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه‌ای است. وقتی سنسور اکسیژن خراب می‌شود، ممکن است خودروی شما سوخت بیشتری را به موتور تزریق کند. این‌کار نه‌تنها منجر به هدر رفتن سوخت می‌شود، بلکه می‌تواند منجر به خروج دود سیاه‌رنگ از اگزوز به‌دلیل سوختن گاز یا بنزین اضافی و باقی‌مانده در موتور ماشین نیز بشود.

۶. استشمام بوی تخم‌مرغ فاسد از اگزوز

استشمام بوی تخم‌مرغ فاسد با خروج دود سیاه از اگزوز همراه است. دلایل دیگری نیز وجود دارد که منجر به ایجاد این بو در خودرو می‌شود، اما خراب شدن سنسور اکسیژن، رایج‌ترین دلیل بروز این مشکل است. خراب شدن سنسور اکسیژن، منجر به احتراق ناقص و تبدیل نشدن تمام سوخت به انرژی می‌شود. در نتیجه‌ی این امر، بخش زیادی از سوخت به بخارات مضر تبدیل شده که از موتور، خارج و با هوا مخلوط می‌شود. این بخارها شامل دی‌اکسید گوگرد است که بوی تخم‌مرغ فاسد می‌دهد.

۷. خرابی مبدل کاتالیزوری

از مهم‌ترین نشانهّ ای خرابی سنسور اکسیژن خرابی مبدل کاتالیزوری است. مبدل‌های کاتالیزوری نیز مانند سنسورهای اکسیژن بخشی از سیستم آلایندگی خودرو هستند. این مبدل به کاهش گازهای سمی موجود در دود خروجی از اگزوز از جمله مونوکسیدکربن، اکسیدهای نیتروژن و هیدروکربن‌ها کمک می‌کند. اگرچه مبدل کاتابیزوری بخش عمده‌ای از سیستم آلایندگی خودرو را شامل می‌شود، اما برای عملکرد صحیح تا حد زیادی به سنسورهای اکسیژن متکی است. بنابراین درصورت خرابی سنسورهای اکسیژن و ارسال اطلاعات اشتباه به ماژول کنترل پیشرانه (PCM)، آسیب می‌بیند و ممکن است به‌طور کامل از کار بیفتد.

اگر با هر یک از علائم زیر مواجه شوید، متوجه خواهید شد که یک یا همه‌ی مبدل‌های کاتالیزوری خودرو خراب شده‌اند:

• افت‌کردن قدرت ماشین
• شنیدن صداهای غیرطبیعی از زیر ماشین
• نشت مایع خنک‌کننده
• روغن‌سوزی ماشین
• احتراق ناقص

۸. گرمای بیش از حد موتور

گرمای بیش از حد موتور یکی دیگر از نشانه‌های خرابی سنسور اکسیژن است که نسبت به سایر علائم نامبرده شده در این لیست کمتر رایج است، اما متأسفانه برای این علامت، تا زمانی‌که سنسورهای معیوب تعویض نشوند، مشکل از بین نخواهد رفت.

۹. رد شدن در تست آلایندگی

یکی از راه‌های تشخیص خرابی سنسور اکسیژن تست آلایندگی است. از نظر عملکردی، سنسور اکسیژن برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای از لوله‌ی اگزوز طراحی شده است. از این‌رو، این سنسورها یک شرط مهم برای موفقیت در تست آلایندگی هستند و رد شدن مکرر در این تست، به‌معنای خراب شدن سنسور اکسیژن است.

نحوه شستشوی سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن نقش مهمی در کمک به سیستم کنترل آلایندگی خودرو شما دارد و ممکن است در طول زمان آلودگی هایی را به خود جذب کند. از این رو لازم است پس از مدتی آن را تمیز کنید چرا که این اقدام تا حد زیادی از بروز علائم خرابی سنسور اکسیژن دوم جلوگیری می کند. در نحوه شستشوی سنسور اکسیژن شما باید ۵ مرحله را پشت سر بگذارید:

• سنسور اکسیژن را پیدا کنید.
• اکنون زمان خارج کردن و حذف سنسور اکسیژن است. این کار را به آرامی و با حوصله انجام دهید.
• سنسورها را به مدت یک شبانه روز و یا حداقل ۸ ساعت درون یک ظرف بنزین بگذارید.
• پس از گذشت این مدت، سنسورها را خارج کرده و آن را به وسیله یک پارچه تمیز، خشک کنید.
• بعد از اینکه مطمئن شدید سنسورها به طور کامل تمیز و خشک شده اند، وقت آن رسیده که این قطعات را مجدد نصب نمایید.

مقایسه سنسور اکسیژن فرسوده و سالم

برطرف کردن خرابی سنسور اکسیژن

به طور معمول اگر مشکل خاصی برای خودرو ایجاد نشود سنسور اکسیژن تا 150هزار کیلومتر حرکت ماشین کار می‌کند. یعنی به ازای هر 150هزار کیلومتر کارکرد اتوموبیل عمر سنسور اکسیژن تقریبا به پایان می‌رسد و نیاز به تعویض خواهد داشت.

اگر پیش از طی کردن این زمان، سنسور اکسیژن به دلایل ذکر شده دچار خرابی شود نیاز به تعویض پیش از موعد و یا شستشوی این قطعه حس می‌شود. شستشوی سنسور اکسیژن را با یک سرچ ساده در اینترنت و دیدن ویدیو می‌توانید خودتان انجام دهید ولی تعویض این قطعه بهتر است توسط تعمیرکار با تجربه انجام پذیرد.